دیدگاه اسلام درباره قمار چیست؟ آیا شرط بندی حرام است؟

قمار یکی از انواع بازی های مخرب و خانمان سوز است که متأسفانه با عنوان فریبنده ورزش فکری، بر معایب آن سرپوش گذاشته می شود. از نظر اسلام، این بازی فاسد، جزء گناهان کبیره است. قمار باعث تشدید تضادهای داخلی، اختلافات خانوادگی، افزایش کینه و دشمنی می گردد.

مفهوم واژه قمار

قمار و مُقامَره به معنای بازی با وسیله های قمار به منظور برد و باخت است; مانند بازی با تخته نَرد، شطرنج، پاسور و سایر وسایلی که برای قمار کردن ساخته شده است.

در فرهنگ عامه آمده است: قمار یعنی (هر نوع بازی که در آن شرط کنند شخص برنده از کسی که بازی را باخته، پول یا چیز دیگر بگیرد.)

دلایل حرام بودن قمار

قماربازی به چهار دلیل حرام است:

1. عقل: از نظر عقلی، هر عملی که باعث هیجانی و تحریک اعصاب گردد، کینه و دشمنی به وجود آورد و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی پر ضرر به دنبال داشته باشد، جایز نیست.
2. اجماع: علمای شیعه و سنی بالاتفاق بر حرمت قمار اجماع دارند و احدی از آنان به جواز فتوا نداده است.2 از نظر ایشان حتی آموزش قمار، ساختن وسایل قمار و خرید و فروش آن نیز حرام است. حرمت قمار یکی از ضروریات دین به شمار می رود و منکر آن از اسلام و جماعت مسلمین بیرون است.
3. کتاب: قرآن مجید صریحاً بر حرمت قمار تأکید کرده است، که ما در این جا به دو آیه بسنده می کنیم:

الف) یسئلونک عن الخمر والمیسر قل فیهما اثم کبیر ومنافع للناس واثمهما اکبر من نفعهما;4 از شراب و قمار از تو می پرسند، بگو: در آن دو، گناهی بزرگ و منافعی برای مردم وجود دارد و گناهشان از سودشان بیشتر است.)

از عبارت (اثم کبیر) برمی آید که شراب و قمار گناهی بزرگ است.

ب) (یا ایها الذین آمنوا انّما الخمر والمیسر والانصاب والازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون;5 ای کسانی که ایمان آورده اید، تحقیقاً شراب و قمار و بت ها و تیرهای قرعه، از اعمال پلید شیطانی است; پس دوری کنید، شاید رستگار شوید). این آیه سعادت مادی و معنوی بشر را در گرو پرهیز از قمار وشراب دانسته است. آن گاه در آیه بعد به گوشه ای از حکمت حرمت آن دو عمل پرداخته و می فرماید: (بدون تردید شیطان می خواهد از طریق شراب و قمار، در میان شما دشمنی و تفرقه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و اقامه نماز باز دارد.)

از این دو آیه نکات حکیمانه ای فهمیده می شود; از جمله اینکه قمار، کاری بسیار زشت و پلید است به طوری که در ردیف میگساری و بت پرستی آورده شده است. دیگر اینکه باعث گسترش دشمنی و تفرقه در میان جامعه است، چرا که ثروت باد آورده و بدون زحمت، دشمنی اطرافیان را برمی انگیزاند و پیوندهای اجتماعی را قطع می نماید. از همه مهم تر باعث غفلت از خدا و اقامه نماز می شود. قماربازان به امید بردن مال بیشتر و یا جبران اموالی که باخته اند، گذشت زمان را فراموش می کنند تا آن جا که نمازشان قضا شده و خدا فراموش می شود. به علاوه اینکه در دل بازنده، بغض و نفرت از فرد برنده آشیانه می کند و تا انتقام نگیرد و یا خودکشی نکند، آرام نمی گیرد. از جانب دیگر هر (بردی) برای برنده، شوق و حرص بیشتری ایجاد کرده تا از این طریق به چپاول اموال دیگران ادامه دهد.

4. سنت: به فرموده علامه طباطبائی(ره)، روایات شیعه و سنی درباره حرمت قمار به قدری زیاد است که از حد شمارش بیرون است.

اقسام و احکام – قمار در اسلام چهار صورت دارد:

1. بازی با وسایل مخصوص قمار همراه با شرط بندی و برد و باخت;
2. بازی با وسایل مخصوص قمار، ولی بدون شرط بندی و برد و باخت;
3. بازی با وسایلی غیر از ابزارهای مخصوص قمار، ولی همراه با شرط بندی و برد و باخت;
4. بازی بدون وسایل قمار و بدون شرط بندی و برد و باخت.

صورت اول از نظر تمام عالمان اسلامی (شیعه و سنّی) حرام است و گناه محسوب می گردد.

صورت دوم از نظر همه علمای شیعه و برخی از عالمان سنی، حرام می باشد.

صورت سوم از نظر تمام علمای شیعه و بیشتر علمای اهل سنت، حرام است.

صورت چهارم به نظر تمام عالمان تشیع و تسنن، صحیح است.

آثار منفی قمار

نتیجه منفی و ضررهای قمار، مسئله ای روشن است;  دشمنی، خشم و نفرت، جنگ و قتل، مشکل اخلاقی، طلاق، اضطراب و نگرانی، خودکشی و اختلالات عصبی و موارد بسیار دیگر، از جمله آثار منفی این بازی است.

ـ از مهم ترین پیامدهای قمار، ایجاد هیجانات عصبی است. روانشناسان و دانشمندان پسیکولوژی معتقدند که هیجانات روانی، عامل اصلی بسیاری از بیماری هاست. کمبود ویتامین ه، زخم معده، دیوانگی، بیماری های عصبی و روانی، در بسیاری از موارد، ناشی از هیجان است.

ـ به طور متوسط قلب یک (پوکرباز) بیشتر از صد بار در دقیقه می زند.

ـ گاهی قمار باعث سکته قلبی و مغزی می شود. به گفته دانشمندان، شخصی که مشغول بازی قمار است، نه تنها روح او دچار تشنج است، بلکه تمام بدن او در حالت فوق العاده به سر می برد; ضربان قلبش بیشتر می شود، مواد قندی در خون او می ریزد، در ترشحات غدد داخلی اختلال ایجاد می گردد و دچار بی اشتهایی می شود. شخص قمارباز،

در پایان قمار و پس از یک جنگ اعصاب و حالت عصبی، به خواب می رود و غالباً برای ارام شدن اعصاب و ایجاد آرامش جسم و جانش، روی به الکل و سایر مواد مخدر می برد.

ـ یکی از دانشمندان می گوید: (قمارباز انسانی مریض است که دائماً به مراقبت روحی و روانی نیاز دارد. تنها باید سعی کرد تا به او فهماند که یک خلأ روانی او را به سوی این عمل ناپسند سوق می دهد.)

ـ یکی از مؤسسات آمارگیری جهانی ثابت کرده است که سی درصد جنایت ها با قمار رابطه مستقیمی دارد. همچنین این بازی مخرب از جمله عوامل به وجود آمدن هفتاد درصد جنایات دیگر به شمار می رود.

راه های پیشگیری

1. اعلام ممنوعیت دینی: اسلام همان گونه که خوردن یک قطره شراب را حرام کرده است ، قماربازی را هم در صورتی که برد و باخت در آن شرط شده باشد، به طور کلی حرام دانسته و حتی نشستن در مجلس شراب و قمار را نیز صحیح نمی داند. همچنین پولی که از این راه به دست آمده باشد، تصرف در مال غیر محسوب شده و حرام می باشد و هرگونه معامله و خرید و فروش با این پول، باطل است. ضمن اینکه هر نوع تصرف در کالایی که از پول قمار خریداری شده، صحیح نمی باشد; چنانچه تصرف در بهای آن نیز اشتباه است.

مراجع تقلید بر این باورند که اگر وسایلی فقط برای قماربازی ساخته شده باشد، بازی با آنها اگر برای برد و باخت هم نباشد، باز هم حرام است; ولی اگر مشکوک باشد، صحیح است. اضافه بر اینکه قمار از منکرات معروف است و نهی از منکر، بر همگان واجب است. حتی شکستن وسایل مخصوص قمار بدون اجازه مالک آن،صحیح است.

به اجماع مراجع تقلید، بازی بیلیارد، پاسور، شطرنج و دیگر ابزار بازی ، در صورتی که به طور کلی از وسیله قمار بودن درآمده باشند و به یک بازی فکری تبدیل شده باشد و یا از نظر عرفی، خروج از وسایل قمار بودن معلوم نباشد، جایز است.

2. افزایش سطح فرهنگی جامعه و گسترش مبانی اخلاقی و عقیدتی، در جلوگیری از قمار مؤثر است.
3. مبارزه جدی و همه جانبه با عوامل گسترش قمار و تعطیل کردن کلوپ ها و دیگر مراکزی که به نوعی در این زمینه فعالیت می کنند.
4. مبارزه اصولی با بیکاری، هرزگی و عیاشی که از عوامل افزایش انحرافات اخلاقی محسوب می شوند. ایجاد فرصت های شغلی، سرگرمی های مفید، جلسات علمی، گسترش فرهنگ کتاب خوانی در جامعه، تشویق به انجام کارهای دستی و ورزش های دسته جمعی، از جمله عوامل پیشگیری از قمار است.
5. بیان زیان های اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، دینی به قماربازان، در کاهش این پدیده ناخوشایند مؤثر است.
6. مراقبت والدین و مربیان از شرکت فرزندان در مجالس مشکوک با استفاده از اهرم تشویق و تنبیه، به شرط اینکه خودشان نیز برای قمار دورهم جمع نشوند.
7. همسران نسبت به اعضای خانواده مسئولیت دارند: (کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته). پس باید از هوسرانی و قماربازی شریک زندگی خود جلوگیری کنند.

قمار در اسلام

قمار در اسلام به‌عنوان عملی حرام معرفی‌ش

اسلام

ده است و هنگامی‌که به لحن آیات و روایات قمار نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم، این گناه نزد پروردگار و اهل‌بیت بسیار منفور بوده و به عنوان عملی پلید و شیطانی شناخته می‌شود.  از شدت لحن آیات و روایات متوجه می شویم که قمار بیش تر از آنچه که به نظر می رسد آسیب رسان و مضر است.

قمار و شرط بندی در آیات قرآن کریم

در آیه ۳ سوره مائده خداوند متعال گوشت هایی را که بر اساس قمار بدست بیاید را حرام می کند چراکه یکی از رسم های عرب جاهلی این بود که یک گروه چند نفره حیوانی را می خریدند و بوسیله چند تیر چوبی قمار می کردند و عده ای بیش تر از سهمشان نصیب می بردند و عده ای دیگر هیچ سهمی از گوشت نداشتند.

حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَهُ وَالْمَوْقُوذَهُ وَالْمُتَرَدِّیَهُ وَالنَّطِیحَهُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ذَلِکُمْ فِسْقٌ الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَهٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ ﴿۳﴾

گوشت مردار و خون و گوشت خوک و حیواناتی که به غیر نام خدا ذبح شوند و حیوانات خفه شده، و به زجر کشته شده، و آنها که بر اثر پرت شدن از بلندی بمیرند، و آنها که به ضرب شاخ حیوان دیگری مرده باشند، و باقیمانده صید حیوان درنده، مگر آنکه (به موقع بر آن حیوان برسید و) آنرا سر ببرید و حیواناتی که روی بتها (یا در برابر آنها) ذبح شوند (همگی) بر شما حرام است و (همچنین) قسمت کردن گوشت حیوان بوسیله چوبه‏ های تیر مخصوص بخت آزمائی، تمام این اعمال فسق و گناه است…..

تاریخچه قمار

برای پاسخ به این سوال که آلات قمار چیست باید بگوییم آلات قمار در واقع ابزاری می باشد که با آن قمار صورت میگیرد و برای قمار مورد استفاده قرار میگیرد، از نظر اسلام و قانون اسلامی شطرنج، تخته نرد، پاسور و بیلیارد با عنوان ابزار و یا همان آلات قمار به حساب می آیند.

استفاده از آلات قمار چه با شرط بندی چه بدون آن حرام به حساب می اید و مجازات مربوط به خود رادارد.

قدمت شرط بندی به دوره پارینه سنگی، یعنی پیش از تاریخ مکتوب باز می‌گردد. قدیمی ‌ترین تاس‌های شش وجهی در بین النهرین کشف شده‌اند و قدمت آن به حدود 3000 سال قبل از میلاد می‌رسد. اگرچه این تاس‌ها بر اساس «قاب بازی» که قدمت آن به هزاران سال قبل بازمی‌گردد ساخته شده‌اند.

در چین، خانه‌های قمار در هزاره اول قبل از میلاد رواج داشته‌ و شرط بندی روی حیوانات جنگی رایج بوده است. همچنین بازی های لوتو و دومینو (پیش درآمدهای بازی پای گو Pai Gow) در اوایل قرن دهم در چین ظاهر شدند. کارت های بازی در قرن نهم پس از میلاد در چین به وجود آمدند.

تحقیقات نشان می‌دهد که قدمت شرط بندی در ژاپن به قرن چهاردهم باز می‌گردد.

پوکر محبوب‌ترین بازی کارتی در ایالات متحده، برگرفته از بازی ایرانی آس ناس As-Nas است که قدمت آن به قرن هفدهم می‌رسد.

اولین کازینوی شناخته شده، ریدوتو Ridotto، در سال 1638 در ونیز شروع به کار کرد.

شرط بندی برای قرن‌ها یک فعالیت تفریحی اصلی در بریتانیای کبیر بوده است. اسب دوانی برای بیش از سه قرن موضوع مورد علاقه جهت فعالیت‌های شرط بندی بوده است. این رقابت‌ها که به شدت تحت نظارت حکومت بوده از نظر تاریخی با مخالفت‌های زیادی از طرف پروتستان‌های اوانجلیکا و اصلاح طلبان اجتماعی روبرو بوده است.

شرط بندی برای قرن‌ها یک فعالیت محبوب در ایالات متحده بوده است. همچنین در طول همین دوران، در بسیاری از مناطق توسط قانون سرکوب شده است. در اوایل قرن بیستم، شرط بندی تقریباً به طور یکنواخت در سراسر ایالات متحده غیرقانونی اعلام شد. این امر به رشد مافیا و سایر سازمان‌های جنایتکار کمک بسیاری کرد. از اواخر قرن بیستم شاهد نرم شدن نگرش قانون گذاران و رفع ممنوعیت نسبت به جنبه‌های مختلف شرط بندی بوده‌ایم.

قمار اینترنتی چیست و حکم شرعی اسلام در مورد آن

قمار اینترنتی به معنای شرط بندی در یک بازی و پرداخت وجه در صورت باخت می باشد، امروزه بسیاری از افراد در زمینه قمار اینترنتی در حال فعالیت هستند، تمامی سایت های شرط بندی و بازی های شرط بندی حرام به حساب می آیند.

طبق ماده ۷۰۵ قانون مجازات اسلامی مصوب۱۳۷۵؛ قماربازی و قمار اینترنتی با هر وسیله‌ای ممنوع و مرتکبین آن به یک تا شش ماه حبس و یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شوند و در صورت تجاهر به قماربازی به هر دو مجازات محکوم می‌گردند.

همچنین اگر کسی محلی را برای قمار افراد حاضر کند و یا مردم را به آن کار تشویق کند به شش ماه تا دوسال حبس و یا سه میلیون تا دوازده میلیون جزای نقدی محکوم خواهند شد.

در این بخش نمونه رای قمار را مشاهده خواهید کرد:

رأی دادگاه در رابطه با قمار

به موجب کیفرخواست شماره ۹۲۱۰۳۶۳۴-۱۳/۹/۹۲ صادر شده از دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۲۱ تهران ۱٫ ب.ح. فرزند م.، ۱۹ ساله، شغل دانشجو، اهل و ساکن تهران و مجرد و مسلمان و دارای سابقه محکومیت تعلیقی و مشابه و بازداشت از تاریخ ۲۹/۷/۱۳۹۲ به جهت عجز از تودیع وثیقه و با وکالت بعدی م.پ. ۲٫ س.م. فرزند ع.، ۲۹ ساله و خانه‌دار، اهل و ساکن تهران و متأهل و مسلمان و آزاد با تودیع وثیقه متهم هستند به ۱- فراهم نمودن موجبات فساد و فحشا ۲- نگه‌داری مشروب الکلی ۳- نگه‌داری تجهیزات دریافت از ماهواره و ردیف دوم علاوه بر آن نیز متهم است به نگه‌داری آلات قمار. با این توضیح که در پی اعلام مرکز پشتیبانی عملیات اطلاعاتی پاواناجا مبنی بر فعالیت ب.ح. با شبکه ماهواره‌ای مستهجن Eurotic و صدور دستورات قضایی نام‌برده شناسایی و در زمان دستگیری و به شرح صورت‌جلسه بازرسی از منزل وی ضمن کشف یک بطری مشروب الکلی، تجهیزات دریافت از ماهواره نیز کشف و نام‌برده در ادامه تحقیقات اظهار داشت: در این شبکه پیغام تلفنی می‌گذاشت و افراد با او تماس تلفنی می‌گرفتند و با بعضی‌ها تلفنی و با بعضی‌ها حضوری ملاقات داشته و در قبال روابط نامشروع از طریق تلفنی یا حضوری بدواً مبالغی را درخواست می‌کرد و پس از اطمینان از واریز وجه به حسابش بین ۱ تا ۲ میلیون ریال تن به عمل مذکور می‌داد.

و در تحقیقات بعدی متهم ردیف دوم را به عنوان دیگر افرادی که به این عمل اشتغال دارد معرفی کرده است. سپس در تاریخ ۱۳/۸/۱۳۹۲ با راهنمایی متهم ردیف اول س.م. در محل سکونتش و با حضور همسرش دستگیر و از منزل وی دو عدد ورق پاسور مستعمل و تجهیزات دریافت از ماهواره و یک بطری مشروب الکلی حاوی نیم لیتر کشف می‌گردد.

متهم ردیف دوم در تحقیقات بعدی و در دادسرا منکر هرگونه رابطه نامشروع با افراد و تشویق آنان به فساد و فحشا بوده و به تشریح نحوه آشنایی خود با ب.ح. می‌پردازد و در مواجهه حضوری ۱۴/۸/۹۲ معلوم می‌شود نام‌بردگان هیچ‌گونه همکاری در تشویق دیگران به فساد یا فراهم کردن آن نداشته و حتی زمانی که متهم ردیف اول به منزل متهم ردیف دوم می‌رود.

با توجه به تقارن آن با ماه مبارک رمضان س.م. روزه داشت و این مطلب را در جلسه دادرسی نیز تکرار می‌کند و متهم ردیف اول مؤکداً هرگونه رابطه کاری در خصوص موضوع اتهامی را رد می‌کند و نیز ضمن انکار ملاقات حضوری و ارتکاب اعمال منافی عفت با مردان، صراحتاً اقرار دارد که با گذاشتن پیغام در شبکه Eurotic و در پی تماس تلفنی افراد برای عمل نامشروع بدواً از آنان می‌خواست تا مبالغی را بین یک تا دو میلیون به حسابش واریز نمایند.

دادگاه با عنایت به مجموع محتویات پرونده و تحقیقات به عمل آمده و دفاعیات وکیل متهم ردیف اول به شرح لایحه تقدیمی و نیز صورت جلسه ۹/۱۰/۹۲ اولاً بزهکاری هر یک از متهمان را دایر بر نگه‌داری مشروب الکلی و تجهیزات دریافت از ماهواره محرز می‌داند و ثانیاً برخلاف کیفرخواست صادر شده عمل ارتکابی متهم ردیف اول (ب.ح.) را تحریک و دعوت افراد به ارتکاب جرایم منافی عفت از طریق سامانه مخابراتی و منطبق با ماده ۷۴۳ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۸۸ (قانون جرایم رایانه‌ای) تشخیص و به استناد آن و نیز ماده ۷۰۲ قانون مذکور مصوب ۱۳۷۵ و ۹ قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره و با رعایت ماده ۲۷ و ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و تبصره ۴ آن، متهم ردیف اول (ب.ح.) را بابت تحریک و دعوت افراد به ارتکاب عمل منافی عفت از طریق تلفن به تحمل یک سال حبس تعزیری و پرداخت بیست میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت و بابت نگه‌داری مشروب الکلی به تحمل یک سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق تعزیری و پرداخت هفتصد و پنجاه هزار (۰۰۰/۷۵۰) ریال جزای نقدی بابت پنج برابر ارزش تجاری مشروب الکلی مکشوفه از وی و بر اساس اعلام معاونت حقوقی اداره گمرک تهران در حق صندوق دولت و بابت نگه‌داری تجهیزات دریافت از ماهواره به پرداخت سه میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت محکوم می‌کند.

درمان مبتلایان قمار

قبل از پرداختن به درمان مبتلایان قمار، در آغاز باید عامل ابتلای فرد را به آن مشخص نمود. آیا عامل اصلی بیکاری است، یا معاشرت با دوستان آلوده و یا مشکلات خانوادگی و شکست های عشقی و… اگر علت اصلی را پیدا کنیم، از همان طریق می توانیم به درمان آن بپردازیم.

متأسفانه ما همیشه معلول ها را می گیریم و علت ها را فراموش می کنیم. اگر جوانی به دلیل معاشرت با افراد فاسد به این بازی مخرب کشیده شده است، باید معاشران صالحی برای او پیدا کرد و اگر محیط اجتماعی عامل باشد، باید به دنبال راهکار بود و چنانچه نجات از محیط آلوده امکان پذیر نشد، باید به (مهاجرت) تن داد. در شرایطی که ایمان و اخلاق در خطر قرار بگیرد اسلام هجرت را واجب می داند; همان گونه که ملائکه در هنگام مرگ به کسانی که محیط را عامل انحراف خود می دانند، می گویند: (اَلَم تکن ارض الله واسعة فتُهاجروا فیها;15 مگر زمین خدا پهناور نبود تا مهاجرت کنید) و بدین وسیله از دین و ایمان و اهل بیت خویش حراست نمایید.